فهرست مطالب
Toggleدر این مقاله تلاش شده است که به چند سوال اساسی و پایه ای پاسخ داده شود ، از جمله : اقامت چیست ؟ تابعیت چیست ؟ تابعیت مضاعف چیست و چگونه میتوان تابعیت مضاعف دریافت کرد ؟
همچنین شما عزیزان میتوانید با تماس با موسسه حقوقی و بین المللی سام از خدمات مشاوره تخصصی و رایگان در امر مهاجرت و تابعیت کشورهای اروپایی برخوردار شوید .
فرم مشاوره تخصصی و رایگان "*"فیلدهای ضروری را نشان می دهدفرم تماس با ما
تعریف اقامت
در حقوق بین الملل خصوصی ، بحث اقامت و اقامتگاه جایگاه ویژه ای دارد. بدون شک تا مشخص نبودن اقامتگاه فرد، نمیتوان برخی امور مهم را به آن نسبت داد. اما اینکه تعریف اقامت و اقامتگاه چیست و چگونه بعد از بدست آوردن اقامت موقت و اقامت دائم در روش های قانونی مهاجرت میتوان به تابعیت یک کشور رسید موضوع مورد بحث در این مقاله است که توسط موسسه حقوقی و بین المللی سام گردآوری شده است.
باید به این نکته توجه داشت که بین اقامتگاه و محل سکونت تفاوت وجود دارد. محل سکونت ممکن است متفاوت باشد، در حالی که اقامتگاه باید واحد بوده و جایگاه مشخصی داشته باشد .
از طرفی ممکن است تبعه یک کشور، موقتاً در کشوری دیگر ساکن باشد، اما اقامتگاه آن همان کشور خودش خواهد بود. برای مثال یک تبعه ایرانی را در نظر بگیرید که به منظور تحصیل در کشوری دیگر، مدتی را به طور موقت در آنجا ساکن بوده است، ولی اقامتگاه اصلی وی همان کشور ایران خواهد بود .
اقامت رابطه ای است مادی و حقوقی که بدون توجه به تابعیت شخص، فرد را به قسمتی از خاک یک کشور مربوط میسازد. در واقع میگوییم اقامتگاه هر شخص، مکان معینی از یک کشور است که رابطه ای مادی و حقوقی بین آن کشور و شخص ایجاد میکند.
اگر شخصی با تابعیت کشور خود بخواهد در کشوری دیگر اقامت داشته باشد، باید ابتدا از آن کشور روادید و اجازه ورود کسب نماید و سپس اقدام به اخذ پروانه اقامت کرده و برای مدتی معین که در قانون آن کشور آمده است در آنجا زندگی کند. سپس با گذر زمان مشخص، فرد میتواند درخواست تابعیت نماید. لذا در حالت کلی، در اکثر مواقع ابتدا نیاز به اخذ مجوز برای اقامت در یک کشور و بعد از آن رسیدن به تابعیت آن کشور میباشد.
تعریف اقامت و اقامتگاه
تعاریف متعددی در مورد اقامتگاه وجود دارد، اما به طور کلی ” اقامتگاه رابطه ای مادی و حقوقی است که یک شخص را بدون توجه به اینکه آیا تابعیت آن کشور مورد نظر را دارد یا خیر، او را به قسمتی از خاک آن کشور پیوند میدهد . ”
اقامتگاه را به دو دسته اقامتگاه داخلی (اقامتگاه فرد در کشوری است که تابعیت آن را دارد .) و اقامتگاه بین المللی ( اقامتگاه فرد در کشوری است که تابعیت آن را ندارد . ) تقسیم بندی میکنند .
در اقامتگاه بین المللی که بیشتر مد نظر ما میباشد، رابطه ای را فی ما بین شخص و دولت در نظر میگیریم که اولاً رابطه ای مادی است چون بستگی به آن محلی دارد که در آن اقامت دارد و در صورت خروج از آن محل، این رابطه نیز پایان مییابد. و دوماً رابطه ای حقوقی است، به دلیل آنکه اثرات حقوقی زیادی را ایجاد میکند .
اصول حاکم بر اقامت و اقامتگاه
اصل اول : اصل لزوم اقامتگاه است.
- هر شخصی بابت انجام تکالیف قانونی خود و برخورداری از حقوق خود باید اقامتگاه داشته باشد .
- شخص نباید اقامتگاه خود را ترک کند، تا زمانی که اقامتگاه جدید را تحصیل نموده باشد .
اصل دوم : اصل وحدت اقامتگاه و نداشتن بیش از یک اقامتگاه است.
داشتن چندین اقامتگاه سبب بروز تعارض قوانین و تعارض در دادگاه های صلاحیت دار خواهد بود، برای مثال ممکن است هر دو کشور محل اقامت شخص، درخواست مالیات از او را داشته باشند .
اصل سوم : اصل اختیاری و قابل تغییر بودن اقامتگاه است.
هر زمانی که اقامتگاه فردی مشخص شود، این اقامتگاه ثابت خواهد بود و تغییر نمیکند، مگر با اراده خود فرد این مکان تغییر یابد .
انواع اقامتگاه
- اقامتگاه مدنی اشخاص حقیقی
- اقامتگاه اشخاص حقوقی
- اقامتگاه مالیاتی
- اقامتگاه بین المللی
- اقسام اقامت و اقامتگاه
اقسام اقامتگاه اشخاص حقیقی در حقوق بین الملل :
- اقامتگاه ارادی : اقامتگاهی است که بر اساس اراده و میل خود شخص انتخاب میشود و شامل اقامتگاه اختیاری و اقامتگاه قراردادی میشود .
- اقامتگاه اجباری : اقامتگاهی که شخص در تعیین آن دخالتی نداشته باشد و به حکم مراجع قانونی تعیین میشود. به این نوع اقامتگاه، اقامتگاه تحمیلی، تبعی قانونی نیز گفته میشود .
آنچه که در اغلب مهاجرت ها رخ میدهد، اقامتگاه ارادی است که فرد با انتخاب خود کشوری را جهت اقامت های موقت و بعد از آن اقامت دائم اختیار میکنند. در اکثر کشورها بعد از اقامت دائم، تحت شرایطی و بنابر درخواست متقاضی، به شخص تابعیت اعطاء میگردد .
تمامی افرادی که قصد مهاجرت به یک کشور را دارند، دارای سوالاتی مشابه هستند. شاید اولین سوالی که برای آن ها مطرح میشود این باشد که چگونه به اقامت و تابعیت کشور مقصد دست پیدا کنیم. اما تفاوت اقامت و تابعیت یک کشور چیست؟ چرا حقوق دانان بر این باورند که برای دستیابی به تابعیت نیاز به داشتن اقامت است؟ تحمیل تابعیت چیست؟ آیا دو یا چند تابعیتی بودن یا به اصطلاح داشتن تابعیت مضاعف برای یک فرد مناسب است؟ به طور کلی منظور از تابعیت مضاعف چیست؟ امکان سلب اقامت و تابعیت وجود دارد؟ چه کشورهایی تابعیت دوگانه یا چندگانه را میپذیرند؟
سوالاتی که متقاضیان مهاجرت در ذهن دارند، اما متاسفانه کارشناسان قابل اعتمادی را نمییابند که در امور حقوق بین الملل خصوصی و در باب اقامت و تابعیت فعالیت داشته و بتوانند آن ها را راهنمایی نمایند.
موسسه حقوقی و بین المللی سام آماده ارائه مشاوره های تخصصی در باب حقوق بین الملل خصوصی و نحوه اخذ اقامت و تابعیت کشورهای مختلف به تمامی هموطنان از هر کجای کشور میباشد.
در ابتدا نیاز است تا قبل از پرداختن به بحث اقامت و تابعیت ، اشاره ای به حقوق بین الملل خصوصی به عنوان دربردارنده مباحث حقوقی تابعیت داشته باشیم.
حقوق بین الملل خصوصی شاخه ای از علم حقوق است که از قواعد ناظر بر روابط میان اشخاص خصوصی در زندگی بین الملل گفتگو می کند. حقوق بین الملل خصوصی را میتوان به صورت زیر دسته بندی کرد :
- تقسیم جغرافیایی و سیاسی اشخاص (شامل مباحث اقامت و تابعیت)
- وضعیت حقوقی بیگانگان
- تعارض قوانین
لذا همانطور که مشخص است اقامت و تابعیت دو عامل تقسیم جغرافیایی اشخاص در جوامع بین المللی و در بین دولت ها میباشند. در نتیجه کسی میتواند شما را در این موارد راهنمایی نماید که کارشناس امور حقوقی در شاخه حقوق بین الملل خصوصی باشد. اکنون به تعریف تابعیت پرداخته و آن را از منظرهای متفاوت مورد بررسی قرار میدهیم.
تعریف تابعیت
تابعیت اصطلاحی در حقوق بین الملل خصوصی و به معنای عضویت فرد در جمعیت تشکیل دهنده دولت است. به عبارت دیگر تابعیت رابطه ای سیاسی، بین المللی، داخلی، حقوقی و معنوی بین شخص و کشور متبوع اش است که سبب میشود در قبال یکدیگر تکالیفی را بجا آورند.
این انتخاب برای تعریف دارای دلایل حقوقی است که به جهت دور نشدن از بحث، به آن ها نمیپردازیم.
براساس اصول کلی حاکم بر تابعیت در جهان، هر فردی باید دارای تابعیت باشد؛ از طرفی بنابر مقدمه قرارداد 1930 لاهه، بهتر است که هر فردی تنها دارای یک تابعیت باشد و نباید بیش از یک تابعیت تحت عنوان تابعیت مضاعف داشته باشد. از این رو چهار اصل زیر را برای تابعیت در نظر میگیرند :
- هرکسی باید دارای تابعیت باشد – ضرورت تابعیت و نفی بی تابعیتی
- نداشتن بیش از یک تابعیت – نفی دو تابعیتی
- تغییر پذیری تابعیت – ترک یک تابعیت و گرفتن تابعیتی دیگر
- ممنوع بودن سلب تابعیت
در هریک از موارد بالا، دولت ها باید به گونه ای قانونگذاری نمایند که تمامی اصول فوق الذکر رعایت شوند. برای مثال در مورد تغییر پذیری تابعیت باید این امکان وجود داشته باشد که شخص بتواند به سبب عواملی چون ازدواج، تغییر تابعیت والدین و … به لحاظ قانونی ترک تابعیت نماید.
برای تحمیل تابعیت، شیوه های متفاوتی را در نظر میگیرند، که ما در این مقاله برای راحتی در انتقال مطالب، اینگونه بیان میکنیم:
- تابعیت اصلی که مربوط به دو سیستم خون و خاک میباشد.
- تابعیت اکتسابی که خود به چهار دسته تقسیم میشود.
در سیستم خون، که تابعیت نسبی نیز نامیده میشود، بچه بدنیا آمده تابعیت والدین خود را کسب خواهد کرد. و در سیستم خاک، تابعیت کشوری به طفل داده خواهد شد که در قلمرو حاکمیت آن بدنیا آمده باشد.
در تابعیت اکتسابی، تابعیت از طریق تحصیل و در نتیجه اراده فرد، تبعی و در نتیجه اراده فردی دیگر، تحققی و درنتیجه ازدواج، و در نهایت اجباری میباشد.
کارشناسان ما در موسسه حقوقی توسعه گران مهر با تکیه بر دانش تخصصی و با صبر کامل به تمامی سوالات شما درخصوص این موارد از تابعیت پاسخ داده و این اطمینان به شما داده میشود که سوالات شما از دید حقوقی بررسی و بهترین پاسخ برای آن یافته خواهد شد.
قبل از پرداختن به تابعیت مضاعف و تعارض قانون در این خصوص، بحث اقامت را در چند سطر و کوتاه بیان میکنیم.
تابعیت مضاعف
اکنون زمان آن است تا به تابعیت مضاعف و تعارض قانون در این خصوص بپردازیم.
تابعیت مضاعف به معنای داشتن دو یا چند تابعیت برای شخص است. لذا در حالی که شخص تابع دولتی است، دولت یا دولت های دیگری نیز او را تابع خود میدانند. درنتیجه شخصی که بیش از یک تابعیت دارد، دارای یک وضعیت غیرعادی است؛ چرا که تابعیت منشاء حقوقی تکالیف فرد در برابر آن کشور است. به عبارت دیگر: تابعیت دوگانه یعنی فردی در یک زمان بتواند شهروند دو کشور متفاوت به حساب آید، به طوری که باتوجه به قوانین دارای گذرنامه هر دوکشور باشد.
دیدگاه های متفاوتی در بین کشورها نسبت به دارا بودن دو یا چند گذرنامه توسط افراد تبعه خود وجود دارد. یه طوری که برخی از دولت ها آن را نهی و حتی قانون هایی را برای جلوگیری از آن وضع کرده اند؛ ولی برخی از دولت ها داشتن گذرنامه کشورهای دیگر را امری مجاز و بدون محدودیت میدانند.
در این راستا کشورهایی مانند دانمارک ، چین ، هند ، نروژ و ژاپن با وضع قوانینی بازدارنده، داشتن بیش از یک گذرنامه را منع کرده اند. همچنین در اکثر کشورهای عربی به خصوص عربستان سعودی، داشتن تابعیت دوگانه منع شده است و در این کشور جریمه های سنگینی نیز درنظر میگیرند. همچنین جهت کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به وب سایت کشورهای مذکور مراجعه نمایید.
این در حالی است که در کشورهایی مانند سوئد، کانادا، انگلستان، و ایالات متحده امریکا داشتن تابعیت دوگانه منع قانونی ندارد.
اکنون توجه به این نکته ضروری است که برای بدست آوردن تابعیت برخی از کشورهای منع کننده تابعیت مضاعف، این مشکل وجود دارد که شخص باید تابعیت اولی خود را سلب نماید.
البته در برخی از همین کشورها مانند نروژ، سویس و … تحت شرایطی که برای هر یک از کشورها به صورت عام و خاص بیان میشود، امکان حفظ تابعیت اولیه توسط متقاضی وجود دارد. برای مثال یک فرد ایرانی تنها تحت شرایط زیر میتواند تابعیت ایرانی را حفظ نماید:
- هزینه ابطال تابعیت بسیار زیاد باشد
- مدت زمان ابطال تابعیت بسیار زیاد باشد
- به دلایل امنیتی، شخص نتواند با ادارات و سازمان های کشور مبداء ارتباط برقرار کند.
اما تابعیت مضاعف چگونه بوجود میآید؟
تابعیت مضاعف گاهی در زمان تولد و گاهی بعد از آن بوجود میآید. در اولی به دلیل تعارض بوجود آمده در دو سیستم خاک و خون این تابعیت شکل میگیرد. و در نوع دوم در اثر تحصیل تابعیت جدید است که ممکن است از طریق تعارض در دو سیستم اشاره شده و یا حتی ازدواج باشد.
اکنون برای روشن شدن بحث، چند سوال مطرح و به آن ها پاسخ میدهیم.
فرم مشاوره تخصصی و رایگان "*"فیلدهای ضروری را نشان می دهدفرم تماس با ما
سوال و جواب پیرامون تابعیت و اقامت :
سوال : اگر پدر و مادری ایرانی، فرزند خود را در کشوری مثل کانادا بدنیا آورند، تابعیت فرزند چه میشود؟
پاسخ : باتوجه به قانون ایران مبنی بر سیستم خون، فرزند تابعیت ایرانی و براساس قانون کشور کانادا که سیستم خاک است، فرزند تابعیتی کانادایی خواهد داشت. از این رو فرد دارای تابعیت مضاعف از نوع تولد است.
سوال : اگر از پدر و مادری ایتالیایی که یکی از آن ها در ایران متولد شده است، فرزندی در ایران بدنیا آید، فرزند دارای چه تابعیتی است؟
پاسخ : باتوجه به قانون کشور ایتالیا که سیستم خون است، فرزند تابعیت ایتالیا و از سوی دیگر برابر بند 4 ماده 976 قانون مدنی ایران، فرزند دارای تابعیت ایران است. لذا طفل بدنیا انده دارای تابعیت مضاعف خواهد بود.
سوال : اگر یک زن انگلیسی با یک مرد ایرانی ازدواج کند، تابعیت زن چگونه است؟
پاسخ : باتوجه به بند 6 ماده 976 زن دارای تبعیت ایرانی است، از طرفی براساس قانون انگلستان که استقلال تابعیت در زوجین را دارد، شخص همچنان تابعیت کشور بریتانیا را دارد. لذا در این مورد فرد دارای تابعیت مضاعف خواهد بود.
در نتیجه همانطور که بیان شد سیستم اعطای تابعیت در کشورهای مختلف، متفاوت است. و این موضوع باعث شده است تا تعارض قانون در بین کشورها به دلیل موقعیت های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و … وجود داشته باشد.
گروه مشاوران سام، وابسته به موسسه حقوقی سام در تمامی خدماتی که به هموطنان اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی ارائه میکند، قرارداد رسمی تحت نظارت وکلای دارای صلاحیت و مطابق قوانین جمهوری اسلامی ایران و قابل پیگیری قضایی در داخل کشور عزیزمان تنظیم مینماید. ارائه مشاوره های رایگان قبل و بعد از قرارداد به متقاضیان محترم، موجب افزایش کیفیت خدمات و شفافیت پروسه کاری میشود.